De illusie van de zijlijn

Welkom terug van de zomervakantie!

Vakanties zijn er, ook, om afstand te nemen van de dagelijkse besognes. Om zelf en met je dierbaren bij te komen en het perspectief te verbreden en verdiepen. Ondertussen staat de wereld niet stil. De onbezorgde zomerse vrolijkheid staat toch wel in contrast met de geopolitieke toestand waarmee de wereld zich in deze tijden geconfronteerd ziet. Conflicten, verkiezingen en verschuivende machtsblokken raken vroeg of laat iedere organisatie, soms positief, vaak negatief. Voor organisaties is dit geen vrijblijvende achtergrondruis, maar een factor die strategie, reputatie en continuïteit beïnvloedt.

Dat brengt ons bij een inzicht dat al honderd jaar oud is. Thomas Mann beschreef in De Toverberg hoe twee wereldbeelden elkaar tot op het bot bestrijden: de rationeel-liberale Settembrini tegenover de dogmatisch-revolutionaire Naphta. Rede tegenover zuiverheid, compromis tegenover conflict. Het eindigde in een duel,iedereen verloor. Honderd jaar later klinkt dat huiveringwekkend actueel.

In de VS zagen we de bestorming van het Capitool: een presidentsverkiezing die niet meer werd geaccepteerd, instituties die op losse schroeven kwamen te staan. In Polen is de rechtsstaat na jaren van erosie onder PiS juist bezig aan een moeizaam herstel, wat meteen miljarden aan EU-geld losmaakt. Hongarije bewandelt de tegenovergestelde weg: Orbán bouwt gestaag aan een illiberaal regime dat de reputatie- en investeringsrisico’s voor bedrijven alleen maar groter maakt. In het VK maskeerde de Labour-landslide een forse populistische stem voor Reform UK: de instituties staan nog overeind, maar het electoraat raakt steeds gefragmenteerder. En in Nederland zagen we hoe het kabinet-Schoof na nog geen jaar al viel, omdat de grootste partij het eigen compromis niet kon verdragen, waarna, nog niet eerder vertoond in de parlementaire geschiedenis, een partij ook uit een demissionair kabinet stapte. Een zacht gezegd opzienbarende manoeuvre...

Voor organisaties zijn dit geen politieke details, maar harde realiteit. Zonder onafhankelijke rechter geen contractzekerheid. Zonder stabiele coalitie geen betrouwbare energie- of belastingpolitiek. Zonder inclusiviteit geen jong talent dat voor je wil werken. En zonder geloofwaardige positie in het publieke debat loop je het risico dat één complottweet je zorgvuldig opgebouwde merk onderuit haalt.

De les van Davos geldt nog steeds: neutraliteit bestaat niet. Organisaties die denken zich boven de strijd te kunnen verheffen, bedriegen zichzelf. Je kiest óf voor de waarden van de rechtsstaat, samenwerking en stabiliteit, óf je laat je meeslepen door het Naphta-kamp van boosheid en zuiverheid.

En in de economie van vandaag geldt maar één vuistregel: wie langs de zijlijn blijft staan, verliest niet alleen het debat, maar ook de toekomst.

Voel je welkom om van gedachten te wisselen over de toekomst van je eigen rol en de samenstelling van je team.